ZSK 4 i ZSK 5 – projekty, których jesteście liderami, łączy Zintegrowany System Kwalifikacji. A czym różnią się Wasze projekty? Jaka jest specyfika każdego z nich?
Michał Nowakowski: Chciałbym podkreślić, że projekty ZSK 4 i ZSK 5 są wobec siebie komplementarne, a ich synergia prowadzi do efektywnego rozwoju i zwiększenia zasięgu oddziaływania Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Oba projekty koncentrują swoje działania na innych obszarach, np. ZSK 4 skupia się m.in. na rozwoju sieci partnerstw regionalnych i ponadregionalnych umożliwiających włączenie większej liczby podmiotów do systemu, czy na rozwoju innowacyjnych narzędzi dla użytkowników Zintegrowanego Rejestru Kwalifikacji. Ważnym elementem naszego projektu są również działania skierowane do nauczycieli, dla których m.in. opisujemy kwalifikacje rynkowe, prowadzimy warsztaty na temat ZSK i LLL oraz dotyczące szkolnictwa wyższego.
Wiele działań wymaga wspólnego namysłu i szerszego spojrzenia na system jako całość, a nie z perspektywy tylko jednego projektu. Aby nasze działania wzajemnie się uzupełniały, nieustannie ze sobą współpracujemy, spotykamy się i omawiamy kluczowe zagadnienia. W Instytucie Badań Edukacyjnych razem tworzymy „drużynę” ZSK i z tego miejsca chciałbym podziękować wszystkim pracownikom obu projektów za ich pracę nad rozwojem systemu.
Maciej Tauber: Ja także wolę skupiać się na tym, co nas łączy. Jednoczy nas chęć wdrożenia w Polsce polityki publicznej w postaci Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, który przede wszystkim ma za zadanie stworzyć przyjazne środowisko dla uczenia się przez całe życie i potwierdzania kompetencji uzyskanych nie tylko w wyniku edukacji formalnej, ale przede wszystkim pozaformalnej i nieformalnego uczenia się. Badanie Uczenie się dorosłych zrealizowane w 2020 r. przez Instytut Badań Edukacyjnych jednoznacznie pokazuje, że osoby dorosłe w wieku 25–64 lat rzadko biorą udział w zinstytucjonalizowanych typach aktywności edukacyjnych, a dużo częściej uczą się nieformalnie, nie tylko w pracy, ale również przy okazji realizacji pasji oraz zainteresowań. Umożliwienie im formalnego potwierdzenia tak uzyskanych kompetencji uważam za kluczowe w kontekście rynku pracy dzisiaj oraz w przyszłości.
Jakie są największe sukcesy Waszych projektów?
M.T.: Osobiście za nasz, tzn. całego Instytutu Badań Edukacyjnych, największy sukces po prawie 15 latach wdrażania polityki na rzecz uczenia się przez całe życie uważam pozyskanie dużej grupy entuzjastów reprezentujących podmioty rynku pracy, które zdecydowały się wspólnie z nami wspierać wdrażanie Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Polsce. To te środowiska, na podstawie swoich doświadczeń, wypracowują kwalifikacje rynkowe, które znajdują swoje miejsce w ZSK, i to te podmioty, organizacje społeczne, zrzeszenia czy korporacje uzyskują uprawnienia do certyfikowania określonych kwalifikacji, ponosząc największe ryzyko biznesowe zaangażowania w nasz projekt. W tym miejscu wszystkim naszym interesariuszom chciałbym serdecznie podziękować za dotychczasową współpracę i oczywiście proszę o więcej.
M.N.: Podzielam uczucie dumy, że udało nam się włączyć do naszej sieci partnerstw wiele istotnych organizacji i instytucji, które podnoszą prestiż i wiarygodność Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Jak wspomniał Maciej, potrzebna jest możliwość formalnego potwierdzania kompetencji uzyskanych poprzez uczenie się nieformalne, dlatego stworzyliśmy narzędzie informatyczne Odznaka+ umożliwiające cyfrowe poświadczenie ich uzyskania. Wykorzystujemy do tego, zyskujący na całym świecie popularność, standard cyfrowych poświadczeń Open Badges, a rozwiązanie to przyjmowane jest entuzjastycznie przez naszych interesariuszy. Dlatego wierzę, że może przyczynić się do rewolucji w zakresie postrzegania uczenia się przez całe życie.
Naszym wielkim sukcesem jest również to, że udało nam się stworzyć sieć liderów regionalnych ds. ZSK we wszystkich województwach. Dzięki temu przedsiębiorcy i podmioty gospodarcze z regionów mają znacznie ułatwiony i bezpośredni dostęp do informacji na temat ZSK. Warto również dodać, że projekt ZSK 4 został wyróżniony Polską Nagrodą Innowacyjnego Rozwoju w 2021 roku w kategorii „Wsparcie Innowacyjności i Konkurencyjności Gospodarki”.
Czy możecie zdradzić, jakie nowe kwalifikacje w niedalekiej przyszłości zostaną włączone do systemu? Albo przynajmniej których branż będą dotyczyć?
M.T.: Najwięcej kwalifikacji w swoim portfelu mają dwa ministerstwa: Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii oraz Sportu i Turystyki. Tam trafiło najwięcej kwalifikacji i to z tymi ministerstwami wiążemy największe nadzieje na wygenerowanie tzw. masy krytycznej, która przekona społeczeństwo, że system działa. W naszym projekcie staramy się angażować nie tylko w kwalifikacje atrakcyjne z biznesowego punktu widzenia. Ważne są dla nas również te, które służą realizacji różnych istotnych społecznie celów, np. adresowane do osób z niepełnosprawnościami oraz tych je wspierających.
M.N.: W przypadku projektu ZSK4 szczególnie istotne są kwalifikacje, które wypełniają lukę edukacyjną wynikającą z wysokiego tempa przyrostu technologicznego, wobec którego nie nadąża współczesna formalna ścieżka edukacyjna. Świetnym przykładem są kwalifikacje dotyczące komputerów klasy mainframe oraz komputerów kwantowych opisane przez naszych ekspertów wspólnie z firmą IBM. Mamy nadzieję, że zostaną one już niedługo włączone do ZSK i polscy pracownicy będą mogli je zdobywać i w ten sposób formalnie potwierdzać swoje kompetencje.
Zapewne w tak dużym systemie, jakim jest ZSK, nie obywa się bez trudności, zarówno przy wdrażaniu projektów, w upowszechnianiu wiedzy o nich, jak i np. w kontaktach z różnymi interesariuszami. Co z Waszej perspektywy stanowi lub stanowiło największe wyzwanie?
M.N.: W naszym społeczeństwie istnieje silne przywiązanie do modelu edukacji formalnej, dlatego najtrudniejsze jest przebicie tego szklanego sufitu, pokazanie, że uczymy się cały czas, a uświadomienie tego pozwala na dużo lepsze zrozumienie założeń ZSK i wykorzystanie jego rozwiązań np. do strategii rozwoju kompetencji pracowników w organizacji. Bardzo pomocna, także w tym aspekcie edukacyjnym, jest nasza aplikacja Odznaka+. Dzięki niej możemy zwizualizować i urzeczywistnić efekty uczenia się przez całe życie.
M.T.: Nierzadko słyszę od interesariuszy, że system jest skomplikowany, a nasze oczekiwania względem jakości certyfikatów wygórowane. Wtedy często pytam, co zatem w ich ocenie wyróżnia uznane międzynarodowe certyfikaty i decyduje o ich popularności. Najczęściej pada odpowiedź: jakość. Na straży ich jakości stoją międzynarodowe organizacje branżowe, w których interesie na pewno nie leży powszechne „rozdawnictwo” certyfikatów. Czy poziom trudności zdobycia takich dokumentów odstrasza potencjalnych kandydatów? Raczej nie. Czy powoduje on, że model biznesowy owych organizacji jest zagrożony? Odpowiedź ponownie brzmi: nie. Czy uzyskanie kompetencji, które te certyfikaty potwierdzają, są zgodne z potrzebami branży? Zdecydowanie tak.
Na licznych spotkaniach dotyczących ZSK przedstawiamy założenia tego systemu i mówimy o jakości oraz o tym, że do zdobycia certyfikatu niezbędne jest potwierdzenie przez kandydata uzyskania wszystkich efektów uczenia się wymaganych dla kwalifikacji. Często podnoszony jest argument, że będzie to trwało za długo, a niepowodzenia będą zniechęcać do dalszych starań o zdobycie kwalifikacji w ZSK. Dotychczasowe doświadczenia związane z kwalifikacjami rynkowymi pokazują coś zupełnie przeciwnego. Pozwalają osobom uczącym się zdiagnozować braki i szybko je uzupełnić. Uważam, że osobom uczącym się zależy na potwierdzeniu swoich kompetencji, a pracodawcom na wykwalifikowanych pracownikach. System ma na celu wspieranie każdej ze stron.
Czego możemy życzyć Wam jako liderom i ZSK jako systemowi?
M.N.: Nie ulega wątpliwości, że ZSK ma wielki potencjał we wzroście polskiej gospodarki i postępie w edukacji, dlatego pozostaje sobie życzyć, aby nie zwalniał w swoim rozwoju. A my, jako zespół IBE, ten rozwój wspierajmy i jestem przekonany, że energii i motywacji na pewno nam nie zabraknie.
M.T.: Bo wiary w ideę uczenia się przez całe życie na pewno nam nie brakuje [śmiech]. To, co jest nam bardzo potrzebne, to wsparcie polskich przedsiębiorców oraz ministerstw właściwych w urzeczywistnieniu tej idei w naszym kraju. W mojej ocenie jest nam to bardzo potrzebne w kontekście wyzwań przyszłości. W tym miejscu chciałbym jeszcze raz bardzo podziękować wszystkim naszym interesariuszom oraz całemu Zespołowi IBE za ciężką pracę w promowaniu i we wspieraniu wdrażania Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Polsce.
Michał Nowakowski − lider projektu „Wsparcie rozwoju ZSK w szczególności na poziomie regionalnym poprzez wdrażanie rozwiązań i inicjatyw skierowanych do użytkowników końcowych systemu” – ZSK 4. Ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Wrocławskim, studiował na Universidad da Coruna (Hiszpania). Specjalizuje się w rozwoju kompetencji w miejscu pracy i wykorzystaniu nowych technologii w edukacji. Obecnie rozwija pierwszy polski system do wydawania odznak cyfrowych w standardzie Open Badges. Pracował jako menadżer i ekspert w wielu projektach krajowych i międzynarodowych. Członek Rady Programowej Fundacji Forum Inteligentnego Rozwoju oraz Zespołu ds. mikrokwalifikacji w obszarze szkolnictwa wyższego Ministra Edukacji i Nauki. Od 10 lat prowadzi szkolenia nt. motywacji w miejscu pracy. Mówi biegle po hiszpańsku. Prywatnie interesuje się teorią gier, kulturą prekolumbijską i fizyką teoretyczną.
Maciej Tauber − lider projektu „Wspieranie funkcjonowania i doskonalenie ZSK na rzecz wykorzystania oferowanych w nim rozwiązań do realizacji celów strategii rozwoju kraju” – ZSK 5. Absolwent Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego. Z pasji od ponad dziesięciu lat nauczyciel akademicki w Centrum Europejskim UW oraz od trzech lat hokeista reprezentujący barwy 3-ligowej Torpedy Warszawa. Od 2020 r. członek Rady do Spraw Kształcenia i Doskonalenia Kadr Kultury Fizycznej przy Ministerstwie Sportu i Turystyki oraz wykładowca Akademii Trenerskiej (Instytut Sportu − PIB). Od 2021 r. członek Rady Interesariuszy Centrum Europejskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Wydziału Nauk Politycznych i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego dla kierunku europeistyka.
