Współpraca między grupami interesu z poszczególnych branż a administracją państwową (w ramach szeroko rozumianej gospodarki) ma z jednej strony umożliwić podniesienie poziomu kompetencji zawodowych pracobiorców, a przez to zwiększyć konkurencyjność i poziom innowacyjności polskiego biznesu. Z drugiej strony – poprzez osadzenie nowoczesnych narzędzi kształcenia i doskonalenia zawodowego w ramach prawnych – ma zinstytucjonalizować nowoczesny rozwój społeczny i zwiększyć poziom bogactwa zarówno w skali makro, tj. PKB państwa, jak i w odniesieniu do poszczególnych grup społecznych. To, czy ZSK okaże się sukcesem, będzie zależało zarówno od interesariuszy ZSK po stronie społecznej (np. partnerzy biznesowi), jak i od podmiotów administracji publicznej.

Rozpatrywanie wniosków

Zintegrowany System Kwalifikacji zakłada szeroką współpracę podmiotów na wielu płaszczyznach przy rozpatrywaniu wniosku o włączenie kwalifikacji. Kluczowa jest tu zwłaszcza współpraca pomiędzy ministrami właściwymi, do których trafiają te wnioski, a podmiotami z poszczególnych gałęzi gospodarki, które, w ramach konsultacji środowiskowych, opiniują celowość włączenia danej kwalifikacji do systemu oraz specjalistami i ekspertami, którzy, opierając się na swojej wiedzy i doświadczeniu w danej branży, wskazują na kluczowe elementy, jakie wymagają uzupełnienia lub poprawy, tak aby dana kwalifikacja była użyteczna zarówno dla pracodawców, jak i pracobiorców.

Przyjąć cudzy punkt widzenia

Opisując szczegółowo praktyczne doświadczenia z dotychczasowej współpracy w tym zakresie i korzyści, jakie przynosi ona wszystkim jej stronom, warto zacytować Henry’ego Forda, który powiedział: „Jeżeli istnieje jakiś jeden sekret sukcesu, to jest to umiejętność przyjmowania cudzego punktu widzenia i patrzenia z tej perspektywy z równą łatwością, jak z własnej”. Przechodząc do omawiania praktyki współdziałania Ministerstwa Rozwoju i Technologii z innymi podmiotami w ramach Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji: sądzę, że w tym cytacie zawiera się clou właściwej współpracy pomiędzy poszczególnymi grupami interesu w ramach ZSK i dotychczasowego sukcesu naszego ministerstwa w zakresie wdrażania i rozwoju systemu.

Odpowiedzialność ministrów właściwych

Grupy interesariuszy ZSK, rodzaje zależności pomiędzy nimi i ogólny obowiązkowy zakres współpracy określa ustawa. Jednak intensywność tych relacji, formy współpracy, właściwy przepływ informacji oraz możliwość i stopień wykorzystania wiedzy i doświadczenia wszystkich podmiotów zaangażowanych we włączanie kwalifikacji do ZSK zależy głównie od przedstawicieli ministrów właściwych rozpatrujących wnioski. Ciąży na nas duża odpowiedzialność związana z rozpatrywaniem wniosków o włączenie danej kwalifikacji rynkowej do systemu, a w przypadku decyzji pozytywnej – także odpowiedzialność za jakość ostatecznych opisów kwalifikacji.

Włączanie nowych kwalifikacji

Odpowiedni wybór podmiotów zapraszanych do konsultacji opisu nowej kwalifikacji, prowadzenie z nimi rozmów wyjaśniających i propagatorskich w dużej mierze wpływa na ostateczną ocenę tego, czy istnieje potrzeba włączenia danej kwalifikacji do ZSK, czy nie. Nie bez znaczenia jest wsparcie udzielane ministerstwom przez IBE, czy to w identyfikowaniu środowiska osób posiadających kwalifikacje tożsame lub podobne do opiniowanej kwalifikacji rynkowej, czy w poszukiwaniu kompetentnych, niezależnych specjalistów i ekspertów, czy w organizowaniu spotkań roboczych z wnioskodawcami. Proces włączania kwalifikacji do systemu to praca z ludźmi i dla ludzi. To nie tworzenie jakiegoś utopijnego, teoretycznego lub wirtualnego systemu, tylko godziny analiz opinii, rozmów, wsłuchiwania się w stanowiska stron, uczenia się od innych, żeby podjąć odpowiednią decyzję lub lepiej opisać kwalifikację, której uzyskaniem będą zainteresowani uczestnicy rynku pracy. 

Przykładowo, w zależności od profilu kwalifikacji, w rozdzielniku do konsultacji znajduje się od 20 do ponad 120 podmiotów. Z tego samego rozdzielnika możemy skorzystać przy opiniowaniu wniosku o włączenie innej kwalifikacji jedynie w pojedynczych przypadkach, np. gdy do ministerstwa wpłynął od jednego wnioskodawcy z danej branży pakiet wniosków dotyczących podobnych kwalifikacji. W związku z tym, że odzew ze środowiska branżowego odnoszący się do zaproszenia do konsultacji jest zwykle bardzo mały, jako ministerstwo włączamy się aktywnie w działania informacyjne i monitujące. Zdecydowanie przynosi to lepsze rezultaty niż samo rozsyłanie zaproszeń do konsultacji. Gdy mamy już odpowiedzi ze strony branży, niejednokrotnie nawiązujemy personalny kontakt z jej reprezentantami (pracownikami instytucji lub firm), proponując dalszą współpracę w roli specjalisty lub eksperta. Rocznie zawieramy blisko 40 umów z różnymi specjalistami i ekspertami. Jednocześnie staramy się mieć stały kontakt z wnioskodawcą na każdym etapie prac nad wnioskiem. Nie ukrywam, że oczekujemy również otwartości wnioskodawcy na propozycje zmian w opisie kwalifikacji, w tym dotyczących warunków przeprowadzenia walidacji oraz gotowości do rozmów, a nawet kompromisów. 

Specyfika MRiT

Specyfiką Ministerstwa Rozwoju i Technologii jest to, że obejmuje ono dwa różne działy administracji państwowej, tj. budownictwo i gospodarkę. Dodatkowo oba obszary są bardzo „pojemne”, jeśli chodzi o zakres tematyczny branż, które można przypisać do tych działów. Stwarza to dodatkowe trudności i zwiększa czasochłonność prac nad znalezieniem odpowiednich podmiotów, które mogą wziąć udział w konsultacjach środowiskowych oraz podczas poszukiwania specjalistów i ekspertów do opiniowania poszczególnych wniosków o włączenie kwalifikacji. Ma to swoje przełożenie na tempo prac nad danym wnioskiem, gdyż, przeciwnie niż w przypadku innych ministerstw, wnioski do nas trafiające wymagają głębszej analizy w celu właściwego określenia zakresu działalności podmiotów oraz docelowych cech zawodowych specjalistów i ekspertów, którzy  mają zostać zaangażowani na różnych etapach włączania do ZSK kwalifikacji z danej branży. Z uwagi na szeroki zakres działalności MRiT nie jest możliwe powołanie grona stałych doradców (takie grona funkcjonują w niektórych resortach), którzy wspieraliby ministerstwo w tym zakresie. Zwracam przy tym uwagę, że MRiT współpracuje z kilkoma sektorowymi radami ds. kompetencji w różnych obszarach gospodarki krajowej, a obszary działalności obecnie funkcjonujących rad i tak nie pokrywają się tematycznie z większością branż, z których wnioski wpływają do ministerstwa. Ministerstwo Rozwoju i Technologii dostrzega ten problem i zamierza złożyć swoje propozycje powołania kolejnych rad sektorowych związanych z nowymi branżami w trwającym właśnie naborze organizowanym przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. 

O autorce:

 Natalia Pawłowska  − radca prawny, od ponad czterech lat naczelnik Wydziału Kwalifikacji w Ministerstwie Rozwoju i Technologii, gdzie koordynuje proces włączania do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji oraz funkcjonowania ponad 100 kwalifikacji z działów: gospodarka i budownictwo, planowanie i zagospodarowanie przestrzenne oraz mieszkalnictwo. Zajmuje się również działaniami MRiT związanymi ze szkolnictwem branżowym dla działu gospodarka, członek Rady Programowej ds. Kompetencji.

Artykuł jest podsumowaniem wystąpienia autorki w trakcie konferencji „Kreujemy przyszłość. Współpraca w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji” zorganizowanej przez IBE 12.09.2023 r.