Jedna z definicji przedsiębiorczości wskazuje, że jest to „zdolność do kreowania czegoś z niczego, raczej inicjowanie i tworzenie niż jedynie obserwowanie, analizowanie i opisywanie, zauważenie szansy tam, gdzie inni widzą jedynie chaos i zamieszanie”. W tym kontekście konkurs WY:MYŚL KWALIFIKACJĘ był dla młodych ludzi faktyczną lekcją przedsiębiorczości. Jednocześnie celem organizatorów było zachęcenie dzieci i młodzieży do zdobywania nowych umiejętności i uczenia się przez całe życie. Zgodnie z regulaminem konkursowym zadaniem młodych ludzi było opracowanie propozycji kwalifikacji dziecięcej lub młodzieżowej w formie cyfrowej odznaki, a nad ich pracą miał czuwać opiekun/nauczyciel. Formularz zgłoszeniowy miał zawierać:
- Nazwę propozycji kwalifikacji w formie cyfrowej odznaki
- Informację kto może być zainteresowany jej uzyskaniem
- Listę przykładowych zadań, które musi wykonać osoba zainteresowana uzyskaniem odznaki, aby udowodnić, że posiada niezbędną wiedzę, umiejętności i kompetencje społeczne
- Znak graficzny ilustrujący propozycję odznaki.
W regulaminowym czasie wpłynęło aż 156 propozycji kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych z 76 szkół i placówek edukacyjnych, w tym jedna ze szkoły polskiej w Luksemburgu.
Ważne tematy
Tematyka zgłoszeń konkursowych była bardzo różnorodna i pokazywała, jakie problemy oraz szanse dostrzegają młodzi ludzie w swoim otoczeniu. Najwięcej propozycji odznak miało na celu promocję empatycznej postawy wobec otoczenia (44 zgłoszenia). Do tej grupy można zaliczyć zgłoszone propozycje odznak za zaangażowanie w pomoc osobom potrzebującym (np. seniorom czy rówieśnikom cierpiącym na zaburzenia emocjonalne lub nieradzącym sobie ze stresem) oraz za działania proekologiczne i wolontariat na rzecz zwierząt. Dość liczną grupę zgłoszeń stanowiły propozycje odznak związanych z zawodami, takimi jak architekt, barista czy dyplomata (13 zgłoszeń). Podobna grupa propozycji odznak o charakterze „zawodowym” dotyczyła umiejętności z zakresu obsługi programów informatycznych i komputerów (8 zgłoszeń) oraz umiejętności obsługi profili w mediach społecznościowych czy z zakres dziennikarstwa (6 zgłoszeń). Warto podkreślić, że trzy zgłoszenia promowały lokalną kulturę i historię.
Ocena prac
Pozytywną ocenę formalną, w której brano pod uwagę kompletność dokumentów i termin wpłynięcia zgłoszenia, zyskało 91 propozycji kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych w formie cyfrowych odznak. Z tego grona komisja konkursowa wybrała 16 zwycięzców. Ocena merytoryczna była składową szeregu kryteriów, uwzględniających przede wszystkim innowacyjność, realność uzyskania odznaki przez potencjalnie zainteresowanych, w tym przedstawienie łatwych do zweryfikowania dowodów na posiadanie konkretnych umiejętności. Placówki edukacyjne, które zostały laureatami, uzyskały karty przedpłacone na 2000 zł oraz miały możliwość dopracować swoje propozycje konkursowe pod okiem ekspertów IBE.
Warsztaty i spotkania
Współpracę laureatów i ekspertów IBE rozpoczęły warsztaty design thinking, w trakcie których uczestnicy mieli okazję poznać i doświadczyć metody twórczego rozwiązywania problemów. Warsztat był zaproszeniem do spojrzenia na pomysły zgłoszone do konkursu oczami osób potencjalnie zainteresowanych uzyskaniem odznak. Skupiano się nad określeniem profilu takiej osoby oraz tym, jak zachęcić innych uczniów do zdobycia odznaki. W ramach burzy mózgów jako sposoby promocji wskazywano m.in. organizację koncertów młodzieżowych idoli, zrzucanie ulotek z samolotów, konkursy etc. Doprawdy mogłaby powstać niejedna wyjątkowa akcja reklamowa, która zapadłaby w pamięć na długie lata.
Trenerki Instytutu Badań Edukacyjnych i równocześnie moderatorki design thinking, które prowadziły warsztaty (Ewa Frołow i Hanna Biskup), zgodnie podkreślają, że: „warsztaty były dla młodzieży okazją do działania poza systemem klasowo-lekcyjnym, szansą do odkrywania potencjału twórczego i nieoczekiwanych zasobów osobistych oraz możliwością współpracy zespołowej”.
Drugi etap prac (dwa spotkania robocze online w każdej zwycięskiej placówce) miały na celu przygotowanie opisów propozycji odznak jako tzw. kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych zgodnie z praktyką opisu kwalifikacji, międzynarodowym standardem Open Badge i wymogami systemu Odznaka+. Jednocześnie trzeba było zachować oryginalność pomysłu, a oczekiwania uczniów były bardzo wysokie. W trakcie warsztatów wskazywali, że ich odznaka powinna być: „sexy”, „wyjątkowa”, „wpadać w oko”, „podnosić poziom ego”, „przepustką do czegoś”.
Przygotowanie opisów tzw. kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych w formie cyfrowych odznak to przede wszystkim określenie, jakie kryteria powinny warunkować ich zdobycie i jakie dowody należy przedstawić wydawcom. Pomysłodawcy musieli wcielić się w obie role: zarówno młodej osoby ubiegającej się o odznakę, jak i jej wydawcy (dowolnej placówki edukacyjnej). Eksperci IBE (Urszula Szulc i Rafał Hubczyk) weryfikowali każdy element opisu, zadając pytania typu: W jakim czasie należy spełnić kryterium – czy dałbyś radę przeczytać 10 książek w ciągu miesiąca? Kiedy kryterium zostanie spełnione – czy pięć postów na dany temat wystarczy? Jaki dowód na spełnienie kryterium będzie lepszy? Czy samo sprawozdanie będzie wiarygodnym dowodem? Średnio dla każdej tzw. kwalifikacji dziecięcej i młodzieżowej określono 3–4 różne kryteria wskazujące na aktywność, stałe zaangażowanie i wiedzę w danym zakresie.
Źródło: opracowanie własne IBE.
Spełnienie każdego kryterium miało być poparte konkretnymi dowodami w postaci zaświadczeń, linków do publikacji, print screenów, sprawozdań, poświadczonej dokumentacji zdjęciowej etc. W efekcie spotkań przygotowano opis tzw. kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych w postaci cyfrowych odznak spełniających standardy Open Badges i systemu Odznaka+.
Rys. 2. Standard Open Badges
Co dalej?
Zwycięskie w konkursie propozycje kwalifikacji dziecięcych i młodzieżowych, po opracowaniu z ekspertami IBE, mogą później być wykorzystywane jako model. Dodatkowo cyfrowe odznaki i systemy do ich obsługi umożliwią digitalizację dyplomów lub certyfikatów wydawanych w formie papierowej. W edukacji coraz częściej myśli się o zastąpieniu tradycyjnych ocen przez system kwalifikacji oraz odznak cyfrowych.
Z myślą o dzieciach i młodzieży w IBE planowane są dalsze działania związane z rozwojem zarówno odznak, jak i Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji. Mamy nadzieję, że wkrótce innowacyjne pomysły zgłoszone w konkursie WY:MYŚL KWALIFIKACJĘ staną się motywatorem do rozwoju i zdobywania nowych umiejętności przez dzieci i młodzież.
O autorach:
Urszula Szulc – ekspert kluczowy w Instytucie Badań Edukacyjnych. Przez wiele lat koordynowała projekty edukacyjne z zakresu finansów dla dzieci i młodzieży. W formule wolontariatu od 2013 r. prowadzi zajęcia w szkołach na temat finansów i bezpieczeństwa w cyberprzestrzeni.
Rafał Hubczyk – ekspert merytoryczny w Instytucie Badań Edukacyjnych. Ma ponad 20 lat doświadczenia zawodowego związanego z zarządzaniem projektami, funduszami UE, rynkiem pracy, szkoleń, edukacją, zarządzaniem oraz szeroko rozumianym rozwojem przedsiębiorstw i pracowników. Uczestniczył w realizacji wielu projektów i programów związanych z podnoszeniem kwalifikacji.
