Branża motoryzacyjna, po znacznym spowolnieniu spowodowanym skutkami pandemii COVID-19, mierzy się dziś z kolejnym światowym kryzysem, jakim jest brak odpowiedniej ilości surowców do produkcji pojazdów. Brak półprzewodników do produkcji elementów układów sterowania oraz zespołów elektronicznych w pojazdach samochodowych dotyka dziś każdego producenta sektora automotive na świecie. Z dnia na dzień dowiadujemy się, że kolejne fabryki zatrzymują działy produkcji, a pracownicy wysyłani są na przymusowe urlopy. Na chwilę obecną brak jest dobrych informacji dla branży, które mogłyby w krótkim czasie rozwiązać problemy producentów samochodów.
Kwartalnik ZSK – pewne źródło informacji. Pobierz nowy numer!
W tak trudnej sytuacji, z jaką obecnie zmaga się branża motoryzacyjna, można by uznać, że inne problemy sektora pozostają nieistotne i niezauważone. Jest jednak inaczej. W firmach produkcyjnych i usługowych z branży moto problemy te nie schodzą na dalszy plan, a działania w obszarze poszukiwania najlepszych rozwiązań dla rozwoju kompetencji pracowników wręcz nabierają tempa.
Świadomość kadry zarządczej w zakresie dyrektyw Komisji Europejskiej dotyczących zmian związanych z tzw. śladem węglowym, kolejne prace nad normami emisji spalin oraz dynamika rozwoju elektromobilności wymuszają na menadżerach m.in. szybkie dostosowanie kompetencji pracowników do potrzeb zmieniającego się rynku. Zjawisko to można dziś traktować nie jak wyścig w obszarze podnoszenia kwalifikacji i doskonalenia własnych pracowników, z którym mieliśmy do czynienia w ostatnim czasie, ale jak rewolucję kompetencyjną.
Branża motoryzacyjna z innowacyjnymi rozwiązaniami
To oznacza, że przedstawiciele sektora, którzy od wielu lat pracują nad skutecznymi metodami doskonalenia kompetencji zarówno obecnych, jak i przyszłych pracowników, osiągnęli kolejny etap w rozwoju strategii doskonałości zawodowej. Branża motoryzacyjna może poszczycić się wieloma innowacyjnymi rozwiązaniami z zakresu dokształcania przyszłych pracowników, które dziś implementowane są również przez inne sektory. Mowa tu oczywiście o dualnym kształceniu pracowników młodocianych i uczniów w szkołach branżowych I stopnia czy stażach dla uczniów technikum. Pewne rozwiązania, które od wielu lat skutecznie sprawdzają się w kształceniu zawodowym, zostały w ostatnim czasie zaimplementowane w prawie oświatowym. Programy stażowe, prowadzone w wielu firmach motoryzacyjnych , pokazały, jak skutecznym rozwiązaniem mogą być np. staże uczniowskie, dzięki którym doskonali się nie tylko umiejętności przyszłych pracowników w realnym środowisku pracy, ale również zyskuje szansę optymalizacji procesu rekrutacji i pozyskiwania najlepszych dostępnych na rynku pracowników.
Sektorowa Rama Kwalifikacji dla Motoryzacji – pobierz
To wszystko w obecnych czasach staje się jednak niewystarczające. Przedsiębiorcy zrozumieli potrzebę szybkiego i elastycznego doskonalenia i przeszkalania przyszłych i obecnych pracowników. Oczywiście działy HR nadal pracują nad programami rozwoju zawodowego pracowników, jednak przedsiębiorstwa coraz częściej starają się włączać w działania systemowe, mogące tworzyć rozwiązania „szyte na miarę”. Mowa tu m.in. o kwalifikacjach rynkowych dla branży motoryzacyjnej.
Czas wdrożenia nowego kierunku kształcenia – zgodnego z aktualnymi potrzebami rynku pracy – w przypadku kształcenia zawodowego w szkołach ponadpodstawowych to odpowiednio dla szkoły branżowej I stopnia – minimum 5 lat, a dla technikum – 7 lat. Należy w tym miejscu wziąć pod uwagę proces obejmujący zgłoszenie potrzeby wdrożenia nowego kierunku kształcenia przez przedstawicieli rynku pracy, opracowanie programu nauczania, stosowne zmiany w przepisach prawnych, m.in. w rozporządzeniu w sprawie ogólnych celów i zadań kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego. W praktyce zajmuje to co najmniej rok. Po czym następuje proces (nie zawsze udany) rekrutacji uczniów, obejmujący m.in. działania promocyjne realizowane przez szkołę, bardzo często również wspierane przez pracodawców. To najczęściej kolejny rok szkolny. Po tym okresie na pierwszych absolwentów szkoły branżowej I stopnia, jeśli proces rekrutacji zakończy się pomyślnie, pracodawca oczekuje 3 lata, a na absolwentów technikum – 5 lat. To zdecydowanie zbyt długi okres, aby odpowiednio reagować na dynamiczne zmiany zachodzące w branży.
Kwalifikacje PIM w Inkubatorze Kwalifikacji
Jednym ze skutecznych rozwiązań, mogących wspomóc elastyczne kształtowanie ścieżek kompetencyjnych, są m.in. kwalifikacje rynkowe, które tworzone są przez pracodawców dla pracodawców. Proces ten wspierany jest również przez organizacje branżowe. Polska Izba Motoryzacji przygotowała zestaw pięciu kwalifikacji rynkowych, które zostały wpisane do tzw. Inkubatora Kwalifikacji prowadzonego przez Instytut Badań Edukacyjnych.
Nowe kompetencje – powstałe w ramach Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji oraz zawartych w nim standardów – opracowane przez PIM wspierają następujące obszary:
- obsługi, diagnozowania i naprawy układów automatyki
- demontażu i recyklingu zespołów pojazdów samochodowych
- obsługi, diagnozowania i naprawy mechatronicznych systemów pojazdów samochodowych oraz podzespołów i zespołów napędów alternatywnych stosowanych w pojazdach samochodowych
- montażu zespołów i podzespołów pojazdów samochodowych
Zwiększająca się świadomość branży motoryzacyjnej w zakresie poszukiwania możliwości szybkiego, a przede wszystkim efektywnego nabywania kompetencji przez pracowników, powoduje coraz większą chęć pracodawców do zaangażowania się w tworzenie nowych kwalifikacji. Przykładem mogą być tutaj kwalifikacje rynkowe z obszaru lakiernictwa, które zostały stworzone i włączone do Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji przez firmę Novol sp. z o.o. Obecnie trwają prace nad kolejnymi kwalifikacjami, z których niebawem będą mogli skorzystać pracodawcy.
To nie jedyne wsparcie procesu rozwoju systemu doskonalenia zawodowego, które zostało wdrożone w ostatnich latach. Bardzo innowacyjnym i ciekawym rozwiązaniem, zapowiedzianym przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, mogą być Branżowe Centra Umiejętności, które będą realizowane przy udziale branżowych organizacji pracodawców. Zebrane dotychczas doświadczenia, zarówno ze strony pracodawców, jak i środowiska oświatowego, wskazują jednoznacznie, że nie da się stworzyć dobrego systemu kształcenia zawodowego bez odpowiedniej współpracy, odpowiedzialności i zaangażowania pracodawców.
Autor: Krzysztof Świerk
Prezes Zarządu Promet Trans Sp. z o.o., dyrektor ds. Edukacji i kompetencji w sektorze motoryzacyjnym w Polskiej Izbie Motoryzacji, specjalista ds. współpracy z pracodawcami Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, członek Rady Sektorowej ds. Kompetencji w Motoryzacji z uwzględnieniem elektromobilności, członek Krajowego Zespołu Ekspertów ds. Kształcenia i Szkolenia Zawodowego (VET), wcześniej dyrektor Zespołu Szkół Rolniczych CKP w Kaczkach Średnich, ekspert ORE, KOWEZiU, MEN. Autor i inicjator wielu międzynarodowych projektów na rzecz rozwoju elastycznych ścieżek kształcenia zawodowego.
