Kształcenie zawodowe w technikum prowadzi do wyposażenia uczniów w umiejętności i kompetencje opisane w formie efektów kształcenia i kryteriów ich weryfikacji w podstawie programowej dla danego zawodu. Potwierdzane są one w systemie zewnętrznych egzaminów zawodowych organizowanych przez Centralną Komisję Egzaminacyjną we współpracy z okręgowymi komisjami egzaminacyjnymi oraz szkołami. Poza tym systemem szkoły mogą również wyposażać swoich uczniów w dodatkowe umiejętności i kwalifikacje związane z nauczanym zawodem, które nie zostały opisane w podstawie programowej kształcenia branżowego. Jedną z dróg jest Zintegrowany System Kwalifikacji w zakresie funkcjonujących kwalifikacji rynkowych. Wykorzystanie ZSK na szerszą skalę w technikach wymaga jednak wielu dodatkowych działań organizacyjnych, technicznych i kadrowych oraz zapewnienia odpowiednich warunków finansowych.
Organizując zajęcia dydaktyczne przygotowujące do danej kwalifikacji, należy uwzględnić ewentualny udział podmiotów zewnętrznych, tak aby zajęcia były atrakcyjne i efektywne. Wymagane przez przepisy prawa oświatowego jest również pozyskanie stosownych opinii organów szkoły, tj. rady pedagogicznej, rady rodziców i samorządu uczniowskiego. W celu właściwego przygotowania zajęć niezbędne jest uzgodnienie z podmiotami prowadzącymi szkolenia doposażenia szkolnych pracowni zawodowych w odpowiedni sprzęt, narzędzia i materiały. Kluczowe jednak staje się zadbanie o odpowiednio przygotowane kadry. Oprócz wykorzystania wewnętrznego i zewnętrznego systemu doskonalenia nauczycieli pożądane jest skorzystanie z pomocy firm zewnętrznych, prowadzących szkolenia na podstawie programów uwzględniających efekty uczenia się określone w ZSK dla danej kwalifikacji. Tu pojawiają się kwestie finansowe. Należy przekonać organ prowadzący, że warto przeznaczyć dodatkowe środki na kształcenie zawodowe, które w swej specyfice jest wysoce kapitałochłonne. Sprostanie powyższym wyzwaniom przyniesie jednak wiele wymiernych korzyści, z których najważniejszą jest rozwój kompetencji zawodowych u uczniów.
Szkoły mogą przygotowywać do kwalifikacji ujętych w ZSK zarówno w formie zajęć dodatkowych, jak i obowiązkowych. Nasza szkoła od roku szkolnego 2023/2024 na szeroką skalę wykorzystuje jedną i drugą możliwość. Obowiązkowe zajęcia edukacyjne zaplanowaliśmy dla uczniów klas maturalnych. Zblokowane siedmiogodzinne szkolenia poprowadzą równocześnie nauczyciele i podmioty zewnętrzne. Przeznaczyliśmy na ten cel w szkolnych planach nauczania 210 godzin dydaktycznych dla każdego oddziału. Po odbyciu tych zajęć uczniowie będą przystępować do walidacji i certyfikacji przeprowadzanej przez instytucje certyfikujące. Udział w obowiązkowych szkoleniach nie wymaga ponoszenia żadnych kosztów, a dla najlepszych uczestników planujemy również nieodpłatne procesy walidacji.
Ponieważ w naszym technikum kształcimy w zawodach związanych z hotelarstwem i gastronomią, wybraliśmy kwalifikacje związane z tymi zawodami. Zostały one wskazane w procesie opiniowania przez uczniów, rodziców i radę pedagogiczną. Są to m.in.: Przygotowanie deserów restauracyjnych, Zarządzanie pracą restauracji, Pilotowanie imprez turystycznych, Przygotowywanie i podawanie kawy oraz napojów kawowych, Przygotowanie potraw grill i barbecue.
Planujemy również zmiany w szkolnym doradztwie zawodowym, w tym m.in. prowadzenie szerokiej akcji informacyjnej na temat efektów uczenia się ujętych w poszczególnych kwalifikacjach ZSK, metod walidacji oraz konieczności zdobywania nowych kwalifikacji i ich potwierdzania przez całe życie.
Kolejnym etapem będzie szersze włączenie pracodawców w procesy edukacyjne i informacyjne dotyczące ZSK oraz poszerzenie współpracy szkoły z instytucjami certyfikującymi. Formy tej współpracy zostaną wspólnie wypracowane i wdrożone z uwzględnieniem wzajemnych potrzeb oraz sytuacji na lokalnym rynku pracy.
Wszystkie podjęte i zaplanowane działania, a także szeroko rozumiane partnerstwo w kształceniu zawodowym, doprowadzą do rozwoju kompetencji u uczniów – przyszłych pracowników i zapewnią założoną skuteczność systemu. Niezbędne jest jednak pełne zaangażowanie w ten proces wszystkich interesariuszy Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji.
O autorce:
Elżbieta Margas Dzwonnik – kierownik kształcenia zawodowego w Technikum w Zespole Szkół nr 1 we Władysławowie. Na co dzień zajmuje się organizacją kształcenia zawodowego, współpracą z pracodawcami branży HGT, organizacją egzaminów zawodowych oraz bieżącą promocją szkoły. Nauczyciel dyplomowany z trzydziestoletnim stażem, autor programowej innowacji pedagogicznej „Recepcjonista – profesjonalista”. Od początku aktywności zawodowej pracuje w publicznych szkołach średnich, w latach 2003–2008 wicedyrektor Zespołu Szkół nr 1 we Władysławowie.
Artykuł jest podsumowaniem wystąpienia w trakcie konferencji „Kreujemy przyszłość. Współpraca w Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji” zorganizowanej przez IBE 12.09.2023 r.
