Sektorowe ramy kwalifikacji, opisane szerzej w Kwartalniku ZSK 1/2021, stanowią most łączący Polską Ramę Kwalifikacji i Zintegrowany System Kwalifikacji z potrzebami kompetencyjnymi danego sektora. Ich najważniejszą zaletą jest stworzenie wspólnego języka pozwalającego na łatwą komunikację między podmiotami systemu edukacji a przedsiębiorstwami i innymi instytucjami działającymi na potrzeby danego sektora. Sektorowe ramy służą głównie przypisywaniu poziomów do kwalifikacji włączanych do ZSK, jednak w toku prac nad kolejnymi ramami stało się jasne, że można je wykorzystywać na potrzeby sektora w innych, różnorodnych kontekstach. Jedną z propozycji było zastosowanie ich bezpośrednio w firmach, do usprawnienia bieżących procesów kadrowych.
Kwartalnik ZSK – pewne źródło informacji. Pobierz nowy numer!
Propozycja takiego działania spotkała się z dużym zainteresowaniem przedsiębiorców. Dotychczas prace takie zostały przeprowadzone już w pięciu sektorach (w telekomunikacji, bankowości, turystyce, budownictwie i przemyśle mody), a w tej chwili toczą się jeszcze w trzech kolejnych (nieruchomości, motoryzacji, handlu).
We wszystkich wymienionych sektorach do współpracy udało się zaangażować duże i uznane podmioty gospodarcze. Były to m.in. firmy telekomunikacyjne Polkomtel i TK Telekom, Bank Pekao, przedsiębiorstwa z branży turystycznej, m.in. biuro podróży Almatur czy firmy budowlane: Budimex oraz Hochtief. Co istotne, w realizację pilotaży zaangażowane były sektorowe rady ds. kompetencji (z wyjątkiem telekomunikacji, gdzie w czasie przeprowadzania pilotażu rada jeszcze nie istniała). Pozwoliło to na łatwiejsze upowszechnienie wyników pilotażu i wykorzystanie rezultatów w innych przedsiębiorstwach.
Jakie działania są realizowane w ramach pilotażu?
Jak wspomniano wyżej, najważniejszą zaletą sektorowych ram kwalifikacji jest wypracowanie wspólnego języka (określenie kompetencji kluczowych w sektorze), pozwalającego na łatwiejsze porozumiewanie się między sektorem edukacji a gospodarką. Z tego względu pierwszym zadaniem każdego pilotażu jest zawsze opisanie stanowisk pracy, według ujednoliconej terminologii, zgodnej z sektorową ramą kwalifikacji. Tak przygotowane opisy zawierają nie tylko – wymagany przez prawo – zakres zadań danego stanowiska, ale także listę kompetencji, niezbędnych do ich realizacji. Potrzebę tę szczególnie dobrze było widać w tych pilotażach, które obejmowały dwa przedsiębiorstwa lub więcej. Jako przykłady mogą tu służyć doświadczenia z sektora budowlanego: w różnych przedsiębiorstwach zakres zadań przypisany do stanowiska cieśli budowlanego, pomimo identycznej nazwy, różni się w zależności od specyfiki działalności firmy. I odwrotny przypadek: te same zadania przypisane są do stanowiska, które w jednych regionach kraju nazywa się mistrzem budowlanym, a w innych – majstrem.
Sektorowe Ramy Kwalifikacji w ZSK – pobierz
Należy tu zaznaczyć, że ujednolicenie nazewnictwa nie oznacza, że odtąd wszystkie firmy będą musiały określać takie same wymagania na stanowiska o tej samej nazwie. Działanie to ma ułatwić komunikację między różnymi przedsiębiorstwami, przy pełnym zachowaniu ich różnorodności.
Ujednolicenie nazewnictwa otwiera kolejne możliwości podejmowania działań z wykorzystaniem sektorowych ram kwalifikacji. Dotychczas realizowano:
- wsparcie praktyk i staży zawodowych poprzez ułatwienie współpracy między przedsiębiorstwem je organizującym a szkołą zawodową
- audyt kompetencji, polegający na analizie – przy wykorzystaniu charakterystyk poziomów SRK – kompetencji aktualnie posiadanych przez pracowników, porównaniu ich z oczekiwaniami wskazanymi w opisach stanowisk oraz na identyfikacji ewentualnych potrzeb szkoleniowych
- projektowanie wewnętrznych systemów potwierdzania kompetencji, dzięki którym pracownicy mogą uzyskiwać dokumenty zaświadczające o posiadanych umiejętnościach. Dokumenty te pozwalają m.in. na łatwiejsze zarządzanie ścieżkami awansu zawodowego w przedsiębiorstwie
- opracowanie narzędzi do rekrutacji i selekcji kandydatów, a także lepsze powiązanie procedur rekrutacyjnych z rzeczywistymi potrzebami kompetencyjnymi na danym stanowisku pracy
To, które spośród wymienionych działań były realizowane, zależało w całości od decyzji danego przedsiębiorstwa. Wybór uwzględniał zarówno specyfikę danego sektora gospodarczego, jak i konkretne, bieżące potrzeby firmy. Dla przedsiębiorstw sektora bankowego szczególnie istotna była kwestia wewnętrznego potwierdzania kompetencji, ponieważ ułatwia ono dostosowanie się do wymogów regulacyjnych, określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego (tzw. dyrektywa MiFID II). Z kolei w sektorze przemysłu mody, ze względu na bliską współpracę przedsiębiorstw zaangażowanych w projekt ze szkołami branżowymi, szczególny nacisk położony został na praktyki zawodowe.
Działania prowadzone w ramach pilotażowych wdrożeń sektorowych ram kwalifikacji w przedsiębiorstwach pokazują, że mogą one w znaczący sposób ułatwiać pracodawcom rozpoznawanie różnego rodzaju umiejętności (kwalifikacji i kompetencji) dostarczanych przez system edukacji, co w konsekwencji przyczynia się do bardziej efektywnej realizacji działań HR-owych w przedsiębiorstwach. W niedalekiej przyszłości planowane jest dalsze rozszerzenie tej współpracy, poprzez zaangażowanie wybranych szkół branżowych.
Autor: Andrzej Żurawski
Główny ekspert w Instytucie Badań Edukacyjnych oraz asystent w Ośrodku Rozwoju Studiów Ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej. Specjalizuje się w temacie sektorowych ram kwalifikacji, zapewniania jakości w szkolnictwie wyższym i polityce edukacyjnej. Naukowo zajmuje się ekonomią instytucjonalną edukacji.
