Uczenie się przez całe życie (lifelong learning – LLL) stało się rzeczywistością. Nie wyobrażamy sobie, żeby leczyli nas lekarze, którzy nie znają nowych metod leczenia. Nie skorzystamy z usług architekta, jeśli jego rozwój zatrzymał się 15 lat temu i nie zna on współczesnych materiałów i metod konstrukcyjnych.
Edukacja podlega dynamicznemu rozwojowi. Mamy supernarzędzie, jakim jest internet, poznajemy mózg człowieka, a psychologia przynosi coraz to nowsze odkrycia na temat uczenia się. Stajemy też przed nowymi wyzwaniami. Kolejne pokolenia osób uczących się kształtują nowe nawyki poznawania świata, a gospodarka oparta na wiedzy oczekuje od pracowników efektywnego rozwoju przez całe życie.
Nie ma co dyskutować, czy osoba zajmująca się edukacją powinna sama ciągle, systematycznie się rozwijać… Wiadomo, że tak. Pytanie, jak to robić, żeby nadążać za wymaganiami współczesnego świata.
Docieraj do wartościowych treści
W internecie znajdziemy mnóstwo zasobów, które pomogą nam poznawać nowe metody, narzędzia i podejścia związane z uczeniem się. Od czasu tak zwanego Web 2.0, internet stał się powszechnie dostępną przestrzenią, w której publikują nie tylko profesjonalni wydawcy.
Jak odróżnić to, co wartościowe, od tego, co takie nie jest? Jednym ze sposobów na skoncentrowanie się na wartościowych treściach i nietracenie czasu na przeglądanie wszystkiego, co popadnie, jest wybór takich źródeł, które są wyselekcjonowane i dobrane do naszych potrzeb. Ogrom treści w internecie spowodował, że powstało zjawisko content curation, które można przetłumaczyć jako „opiekowanie się treściami”, czyli selekcja, kategoryzowanie i zbieranie treści wartościowych dla konkretnego odbiorcy oraz udostępnianie ich w postaci wygodnego w użyciu źródła.
Jednym z takich źródeł, przeznaczonym dla osób zajmujących się edukacją dorosłych, jest EPALE – Elektroniczna platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie. Jest ona finansowana ze środków unijnych, więc dostępna za darmo.
EPALE mocno stawia na jakość zasobów – w każdym z 35 krajów, w których funkcjonuje platforma, czuwają nad tym biura odpowiedzialne za jej poszczególne wersje językowe. Starają się one współpracować z najlepszymi autorami i ekspertami, budując społeczność skupioną wokół platformy. To tak, jakby mieć dostęp do dobrego międzynarodowego pisma o edukacji dorosłych, z tym że nie trzeba za to płacić.
W Polsce redakcją EPALE jest Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, którą dodatkowo wspiera zespół starannie dobranych ambasadorów. Biuro dba przede wszystkim o polskojęzyczne materiały, ale wybiera również najciekawsze artykuły obcojęzyczne, które tłumaczy na język polski.
Dla utrzymania tempa własnego rozwoju warto także wybrać i systematycznie śledzić wiarygodne portale branżowe, blogi i podkasty. To znacznie efektywniejsze niż przypadkowe przeglądanie sieci w poszukiwaniu ciekawych materiałów.
Skorzystaj z wiedzy innych
Uczenie się poza systemem formalnym zgodnie z ideą LLL to w dużej mierze śledzenie bieżącej literatury oraz czerpanie z wiedzy i doświadczenia innych. Czy za wszystkie wartościowe publikacje trzeba płacić? Czy to możliwe, żeby to, co jest dostępne bezpłatnie, konkurowało z treściami produkowanymi za pieniądze? Przecież opracowanie wartościowego zasobu treści zawsze kosztuje.
Okazuje się, że w sieci można znaleźć darmowe materiały, webinary, podcasty i publikacje wysokiej jakości. Dzieje się tak dlatego, że w wielu krajach LLL, czyli uczenie się przez całe życie, jest priorytetem wielu projektów i organizacji.
Dzielenie się własną wiedzą to też forma istnienia i budowania własnej pozycji w społeczności osób zajmujących się edukacją. Udostępnianie ciekawych treści ułatwia docieranie do innych edukatorów, budowanie z nimi relacji, tworzenie sieci wzajemnego rozwoju.
Praktyka przede wszystkim
W rozwoju edukatora bardzo przydają sią gotowce. Fajnie jest poczytać o nowych metodach, ale znacznie bardziej użyteczna jest możliwość skorzystania z konkretnych wzorców, sięgnięcie do raportów lub danych. Dla praktyka liczą się konkrety.
W sieci można znaleźć wiele gotowych zasobów, szablonów i raportów. Wiele z nich jest dostępnych bezpłatnie – w domenie publicznej lub na bardzo przejrzystej licencji Creative Commons. Właściwie głównym wyzwaniem jest wyszukanie ich w internecie lub znalezienie miejsca, w którym takie praktyczne materiały są zbierane i katalogowane. Na EPALE jest dostępny cały dział zasobów związanych z tematyką uczenia się dorosłych.
Ponadto warto przeglądać sekcję „Nadchodzące wydarzenia”, by znaleźć coś dla siebie. Konferencje i webinary są świetną możliwością spotkania się z praktykami i porozmawiania jak edukator z edukatorem. Jednym z takich wartościowych wydarzeń jest coroczna konferencja Forum Edukacji Dorosłych. To okazja do dzielenia się wiedzą w gronie edukatorów. W tym roku konferencja ma charakter hybrydowy – można przyjechać do Warszawy lub uczestniczyć w niej przez internet. Forum umożliwia poznanie i kontakt z czołowymi ekspertami zajmującymi się edukacją dorosłych, także z Instytutu Badań Edukacyjnych.
Znajdź sprzymierzeńców w rozwoju
Rozwijamy się samodzielnie, bierzemy odpowiedzialność za swój rozwój, ale to nie oznacza, że musimy to robić w samotności. Parafrazując tekst Kabaretu Starszych Panów: „Jeżeli uczyć (się), to nie indywidualnie… tylko wespół w zespół”.
Warto stać się członkiem społeczności osób zajmujących się edukacją osób dorosłych, uczestniczyć w wydarzeniach online lub stacjonarnych, podejmować dyskusję, szukać inspiracji i odpowiedzi na trudne pytania, wymieniać się materiałami. Taką możliwość daje wiele grup tematycznych na Facebooku i LinkedIn lub wspomniana platforma EPALE. Dzięki nim łatwo można się przekonać, że środowisko osób zajmujących się nowoczesną edukacją jest w naszym kraju bardzo otwarte na współpracę. Ludzie chętnie odpowiadają na pytania, wskazują konkretne zasoby i rozwiązania. Takie konferencje jak Forum Edukacji Dorosłych lub na przykład MoodleMoot pozwalają poznać się, podyskutować, a nawet zacząć wspólnie pracować nad czymś, co grupa uzna za ważne dla indywidualnego rozwoju.
Uczenie się w grupie to spore przyspieszenie rozwojowe. Jednym ze sposobów na skorzystanie z niego jest realizacja wspólnego projektu dotyczącego edukacji dorosłych, szczególnie jeśli przedsięwzięcie ma szansę na dofinansowanie z funduszy europejskich. W Europie jest wiele podmiotów zainteresowanych współpracą z polskimi organizacjami zajmującymi się edukacją – jako pomocne narzędzie do znajdowania partnerów polecam wyszukiwarkę na EPALE.
Zadbaj o paliwo rozwojowe
Przede wszystkim uczenie się powinno być przyjemne, jeśli chcesz je praktykować przez całe życie. Warto poszukać własnego napędu rozwojowego i znaleźć takie paliwo, które daje energię i utrzymuje nas w rozwojowym stanie uniesienia.
Każdy ma inny napęd. Dla mnie jest nim tzw. benchmarking, czyli przyglądanie się, jak ludzie z innych branż radzą sobie z ważnymi dla edukacji wyzwaniami. Gdy chcę poznać metody angażowania, to przyglądam się, co stosują twórcy gier. Gdy chcę lepiej zrozumieć odbiorcę swoich szkoleń, to przyglądam się, jak w nowoczesnym marketingu profiluje się odbiorcę… Warto szukać nieoczywistych inspiracji i przenosić je na nasze poletko edukacyjne.
Drugim napędem jest dla mnie kreacja. Szukam lub generuję nowe pomysły i wdrażam je w swoich działaniach. Dużo próbuję i pokazuję znajomym edukatorom. Tworzę, ile się da i godzę się z tym, że nie zawsze mi wychodzi.
A co ciebie napędza do uczenia się przez całe życie?
O autorze:
Sławomir Łais – edukator z ponad 20-letnim doświadczeniem w edukacji cyfrowej, projektant aplikacji uczących, autor publikacji dotyczących kształcenia dorosłych, bloger, prelegent na wielu konferencjach. Prezes OSI CompuTrain, współtwórca metody i narzędzi Learning Battle Cards, autor książki o tej metodzie. Prowadzi szkolenia dla firm i uczelni, konsultuje stosowanie nowoczesnych technologii w uczeniu. Jest członkiem rady Fundacji Digital Creators i ambasadorem EPALE.
