Co to jest wypalenie zawodowe?
Wypalenie zawodowe to stan psychologiczny, który stanowi reakcję na długotrwały stres związany z wykonywaną pracą zawodową. Na największe ryzyko jego wystąpienia narażeni są przedstawiciele zawodów, które wymagają kontaktu z innymi ludźmi oraz pracujący na stanowiskach kierowniczych. Dużą grupę stanowią również handlowcy, nauczyciele, doradcy personalni, pracownicy ochrony zdrowia czy osoby pracujące w sektorze usług. Ale tak naprawdę wypalenie zawodowe może dotknąć każdego pracownika.
Można wyróżnić trzy etapy wypalenia zawodowego, choć nie u każdego występują one w takiej kolejności i nie zawsze wszystkie. Czasem wszystkie etapy mogą wystąpić niemal jednocześnie. Pierwszy objawia się narastającym wyczerpaniem emocjonalnym, zmęczeniem, zniechęceniem do pracy, zmiennością nastrojów, mniejszym zainteresowaniem sprawami zawodowymi, bólami głowy, bezsennością czy częstymi przeziębieniami. Na drugim etapie organizm włącza mechanizm obronny prowadzący do depersonalizacji, czyli zobojętnienia w stosunku do innych ludzi i coraz większego dystansu do współpracowników. Najgroźniejszy dla psychiki pracownika jest trzeci etap, polegający na utracie wiary w siebie, obniżeniu poczucia własnej wartości, nieradzeniu sobie ze stresem. Ten stan może doprowadzić do pogorszenia jakości życia, a nawet depresji.
Przyczyny wypalenia zawodowego
Nie ma jednej przyczyny wypalenia zawodowego. Mogą mieć na niego wpływ zarówno czynniki i związane z miejscem pracy, jak i interpersonalne. Wypaleniu zawodowemu sprzyjają zbyt duże obciążenie pracą, niemożność sprostania wymaganiom, rywalizacja w miejscu pracy, konflikty ze współpracownikami czy monotonia. Przyczynami wypalenia zawodowego mogą być również brak czasu na odpoczynek i nieumiejętność regeneracji sił intelektualnych, emocjonalnych oraz fizycznych. Pracownik może doświadczać zaburzonej równowagi między pracą a życiem osobistym, co wiąże się z długotrwałym stresem. Do czynników sprzyjających wypaleniu zawodowemu zalicza się także niski poziom odporności na stres, perfekcjonizm, niską samoocenę czy nieumiejętność radzenia sobie w sytuacjach trudnych.
Wypalenie zawodowe – jak sobie radzić?
Żeby poradzić sobie z wypaleniem zawodowym, należy przede wszystkim odkryć jego przyczynę, która w każdym przypadku może być inna. Można to zrobić samemu, zadając sobie wiele pytań dotyczących miejsca pracy, pełnionych obowiązków, poczucia satysfakcji, własnych marzeń i ambicji. Szczere odpowiedzi mogą naprowadzić na właściwy trop. Pomocą może też służyć doradca zawodowy lub psycholog. W zależności od przyczyny, walka z wypaleniem zawodowym będzie inna. Być może potrzebny jest dłuższy odpoczynek? Może trzeba zmodyfikować priorytety życiowe? Może wystarczy poprosić o zmianę, choćby czasowo, zakresu swoich obowiązków? A może to, co wydaje nam się wypaleniem zawodowym, jest czymś innym, np. depresją, której powody są zupełnie inne?
Czasami jednak najlepszym rozwiązaniem jest zmiana miejsca pracy, a nawet przebranżowienie się. Nigdy nie jest za późno na zmiany w życiu zawodowym. Jeśli zdecydujesz się na taki krok, w pierwszej kolejności wybadaj rynek i zastanów się, do jakiej branży i jakiego stanowiska jest ci najbliżej. Potem sprawdź, jakie kompetencje są tam potrzebne. Pomocą służy Zintegrowany System Kwalifikacji, który m.in. gromadzi sprawdzone i stale uzupełniane informacje o różnych kwalifikacjach. Na stronie ZSK można znaleźć wiele narzędzi przydatnych dla osób, które szukają nowych wyzwań zawodowych. Można tam również dowiedzieć się, jak potwierdzić swoje kwalifikacje i uzyskać wiarygodny certyfikat, który może pomóc w zdobyciu wymarzonej pracy. Nie ma tu znaczenia, czy nabyliśmy nowe umiejętności na kursach zawodowych czy samodzielnie, np. korzystając z zasobów internetu.
Wypalenie zawodowe może odbijać się na zdrowiu psychicznym i fizycznym pracownika. Aby walczyć z tym stanem, należy w pierwszej kolejności poszukać jego przyczyn, a następnie zastanowić się nad możliwymi zmianami w życiu zawodowym. Każdy z nas może znaleźć inny sposób na walkę z wypaleniem zawodowym. Ważne jest to, by zacząć działać i podjąć odpowiednie kroki.
Polecamy również: Jak zmienić pracę? Skuteczne strategie
