Uczenie się w dorosłości może zmieniać życie

Dzięki uczeniu się możemy wzmocnić naszą pozycję na rynku pracy

Dominującym obszarem uczenia się osób dorosłych jest sfera zawodowa. Dzięki poszerzaniu swoich kompetencji mogą oni realizować plany związane z przebranżowieniem się. Podejmowanie nowych wyzwań edukacyjnych ułatwia im określenie, w jakim kierunku chcą się rozwijać. Zdobywanie nowych umiejętności pozwala też nadążać za zmianami w danej branży i nowinkami technologicznymi.

Przeczytaj najnowsze wydanie Kwartalnika ZSK

Podjęcie wysiłku w kierunku samorozwoju wzmacnia naszą pewność siebie, poczucie bycia kompetentnym i profesjonalnym w pracy. Ten aspekt podkreślali uczestnicy badania, kiedy opowiadali o swoim uczeniu się w kontekście zatrudnienia. Dostrzegali efekty podjętej aktywności edukacyjnej, w tym zwiększenie poziomu kompetencji. Dawało im to poczucie satysfakcji oraz wpływu na swój rozwój zawodowy. Nasz poziom zadowolenia rośnie także wtedy, kiedy nasze umiejętności są dostrzegane przez innych, są uznawane za cenne i możemy się nimi dzielić.

Na pewno ta szkoła i ten technik informatyk ukierunkowali mnie tak konkretnie. Pozwoliło mi to też, przy rozmowach o pracę, być bardziej konkretnym, wiedzieć, czego chcę i co potrafię, czego mogę się nauczyć. Bez tego bym ciągle nie wiedział do końca, czy to mi odpowiada, czy nie. Czy w tym jestem dobry, czy nie – wspomina Grzegorz.

Uczenie się polepsza pozycję na rynku pracy – zwiększa poziom zatrudnialności, umożliwia awans. Poprawa pozycji na rynku pracy ma wymiar obiektywny – w postaci uzyskanych certyfikatów i konkretnych umiejętności. Można tu także mówić o wymiarze subiektywnym. W wyniku uczenia się osoby dorosłe stają się bardziej świadome swoich silnych stron, co wpływa na ich lepsze rozeznanie kierunku, w którym pragną się zawodowo rozwijać.

Uczenie się pomaga w codziennym życiu

Dorośli uczą się także poza pracą: realizują swoje pasje, dbają o rozwój osobisty, by móc lepiej zmierzyć się z różnymi wyzwaniami w życiu prywatnym. Takie uczenie się pozwala na wyrwanie się z codzienności, umożliwia zrobienie czegoś dla siebie. Jest to również konstruktywnie spędzony czas.

Po prostu życie. Tak, po prostu życie. A taniec jest takim dobrym lekarstwem, bym powiedziała, na wszystko. Tak. Chociażby daje wiarę w siebie: że coś potrafię, że jestem atrakcyjna, że ktoś patrzy, że umiem. To było troszeczkę takie zabicie czasu. A z drugiej strony – to moja pasja. Taniec zawsze był moją pasją – opowiada Anna.

Dzięki uczeniu się uczestnicy badania zyskali praktyczne umiejętności, pomocne w codziennym życiu, np. tworzenie strony internetowej, planowanie i prowadzenie remontu, możliwość porozumiewania się w kraju, w którym spędza się wakacje, zdolność rozpoznania potrzeb rozwojowych dziecka, prowadzenie samodzielnych napraw samochodowych. Zdobywanie nowych umiejętności zwiększa poczucie samodzielności, niezależności. Przekłada się również na bardziej doraźne korzyści – umożliwia zaoszczędzenie pieniędzy.

Uczenie się związane z pasjami i rozwojem osobistym może nam pomóc w radzeniu sobie z kryzysami życiowymi. Stanowi wtedy odskocznię od problemów oraz sposób na określenie i uporządkowanie priorytetów w życiu.

Ucząc się, otwieramy się na świat

Pozyskiwanie wiedzy na różne tematy społeczno-kulturowe pozwala łatwiej zrozumieć różnorodność świata, rozpoznawać złożone procesy społeczne, kształtuje też krytyczne myślenie. Dzięki utrzymywaniu kontaktów międzyludzkich i wymianie poglądów podczas wspólnego uczenia się stajemy się bardziej otwarci na rzeczywistość. Co więcej, jesteśmy bardziej niezależni umysłowo i krytyczni wobec przekazów medialnych i dostępnych informacji, a także odporni na fake newsy. Poszerzanie wiedzy o różnych kulturach może nas uczyć tolerancyjnej postawy wobec innych ludzi i ich poglądów.

Dlatego też te studia stały się dla mnie czymś bardzo ważnym. One mi przede wszystkim pokazały, że trzeba mieć odwagę do myślenia, do stawiania pytań, (…) których wcześniej baliśmy się wypowiadać; do krytycznego patrzenia na życie. To przecież przenosi się na wszystkie dziedziny. To nie jest tak, że to tyczy się tylko światopoglądu… – mówi Jacek.

W wyniku zdobywania wiedzy może zmienić się nasze myślenie o świecie, a także o swoim miejscu w nim. W rzeczywistości naznaczonej globalnymi wyzwaniami społecznymi, humanitarnymi czy ekologicznymi budowanie takiej samoświadomości było dla części rozmówców szczególnie cenne. Pozwoliło im wyjść poza utarte schematy myślenia i poszerzyło ich horyzonty.

Uczenie się zmienia nas samych

Poszerzanie i uświadomienie sobie swoich kompetencji przez osoby dorosłe wpływa również na ich samoocenę i relacje z otoczeniem. Istotnymi korzyściami, wyniesionymi z uczenia się, na które wskazywali nasi rozmówcy, były: większa pewność siebie, silniejsze poczucie niezależności i sprawczości. Wreszcie dostrzegali swoje talenty, ale również ograniczenia, które mogą przezwyciężać. Odzyskali wiarę w swoje możliwości i poczucie własnej wartości.

Myślę, że z czasem, jak podjęłam naukę, przestałam też mieć taki żal do świata. Wcześniej, jak byłam mniej wykształcona, mieszkałam na wsi, to taki miałam żal, zazdrość. A im człowiek jest bardziej wykształcony i ma możliwości tego kształcenia, tym bardziej jest wyrozumiały dla drugiego człowieka – stwierdza Monika.

 Uczenie się może zmienić nasze życie

Korzyści z uczenia się dotyczą wielu sfer ludzkiego życia: pozycji na rynku pracy, sposobu postrzegania siebie w różnych rolach społecznych (np. rodzica, pracownika, emeryta), aktywności w lokalnej społeczności. Jedna z rozmówczyń wspomniała o znaczeniu uczenia się w przezwyciężaniu stereotypów kulturowych dotyczących płci i wieku.

Czterdzieści lat – to trzeba już leżeć i umierać. Życie skończyło się. Dla mężczyzny jeszcze nie: rozwój, on kwitnie jak tulipan. Ale kobiety – nie, to już wnuki, dzieci. A pięćdziesiąt – już nie istniejesz. Ja tego nie chcę. Chcę być niezależna. Chcę być aktywna. Znać. Widzieć. Żyć. Ruszyć się. Dlatego – mówi Nadia.

Udział w aktywnościach edukacyjnych z innymi ludźmi korzystnie wpływa na budowanie relacji społecznych. Tworzenie sieci osób o wspólnych zainteresowaniach daje okazje do uczestniczenia w grupowych procesach uczenia się i pozwala na wymianę wiedzy, ale także na zbudowanie więzi międzyludzkich.

Dlatego warto wspierać uczenie się przez całe życie.

O autorze:

Wojciech Gola

Pedagog, ekspert merytoryczny w Instytucie Badań Edukacyjnych. Zajmował się problematyką uczenia się jako badacz społeczny, streetworker, trener i nauczyciel akademicki. Od 2018 roku pracuje w IBE w projektach wspierających rozwój ZSK. Obecnie koordynuje w IBE realizację badania „Ścieżki edukacyjne uczących się dorosłych w Polsce”.