Dla pracodawcy pracownik z niepełnosprawnością intelektualną może okazać się bardzo pomocny tam, gdzie trzeba wykonywać proste, powtarzalne i nieco nudne czynności. Pomimo różnych ograniczeń taki pracownik może wykonywać swoją pracę chętnie, być lojalny, zmotywowany, otwarty na współpracę i dalszą naukę.
Oczywiście obawy pracodawcy mogą dotyczyć m.in. tego, czy taka osoba poradzi sobie z zadaniami zawodowymi, z interakcjami społecznymi, czy nie będzie źle odebrana przez współpracowników. Warto przyjrzeć się tym obawom.
Kwalifikacje zawodowe
Dużą rolę odgrywa kształcenie zawodowe osób niepełnosprawnych intelektualnie, a także takie jego elementy jak profesjonalne doradztwo zawodowe, pośrednictwo pracy, wspieranie w zatrudnieniu oraz monitorowanie przebiegu pracy. Jeśli dana osoba uzyskała pomoc w tym względzie, można zakładać, że poradzi sobie zawodowo na określonym stanowisku. Bardzo ważne mogą się okazać kwalifikacje zawodowe, zdobyte np. w ramach Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji, który obejmuje również kwalifikacje dla osób z różnymi problemami zdrowotnymi.
Kompetencje społeczne osób niepełnosprawnych intelektualnie
Kolejnym składnikiem życia zawodowego są różnego rodzaju kompetencje dotyczące codziennego życia i komunikacji z ludźmi. Warto wiedzieć, z czym osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą sobie gorzej radzić, a także jak je w tym wspierać. A wsparcia mogą wymagać m.in. takie obszary jak:
- umiejętność wykonywania codziennych czynności oraz zaradność osobista,
- umiejętność życia w środowisku społecznym, m.in. planowanie, komunikowanie się, dokonywanie wyborów, decydowanie o swoich sprawach, unikanie i rozwiązywanie sytuacji konfliktowych, współpraca w grupie, przyjmowanie odpowiedzialności,
- dbanie o kondycję psychofizyczną.
Potrzeby osób niepełnosprawnych intelektualnie
Zatrudniając osobę z niepełnosprawnością intelektualną, warto poznać jej specyficzne potrzeby. W każdym przypadku będą one nieco inne, ale niektóre z nich są dość uniwersalne. Należy np. pamiętać, że te osoby często potrzebują więcej czasu niż inne, aby zrozumieć daną sytuację i się w niej odnaleźć. Mogą bardziej gwałtownie lub nietypowo wyrażać swoje emocje, dlatego ważny jest dla nich spokój, rutyna, minimalizowanie sytuacji stresowych. Równie istotne są też częste przerwy w pracy, unikanie przebodźcowanie i gwałtownych zmian. Taki pracownik potrzebuje jasnego i czytelnego zakresu obowiązków, a także wiedzy, do kogo może się zwrócić w razie kłopotów. Polecenia powinny być proste i obejmować jedną czynność na raz.
Niezwykle ważne jest, żeby osoba z niepełnosprawnością czuła się bezpieczna i akceptowana w miejscu pracy. Pozostali pracownicy powinni zostać przeszkoleni w zakresie charakteru niepełnosprawności intelektualnej oraz trudności, z jakimi zmaga się ich współpracownik w życiu codziennym.
Praca z osobami niepełnosprawnymi intelektualnie
Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą szukać zatrudnienia na chronionym lub otwartym rynku pracy. Jako pracownicy najczęściej nie podejmują działań z własnej inicjatywy, lecz starają się naśladować innych. Z tego względu zatrudnianie ich coraz częściej jest wspomagane przez trenerów pracy, którzy pomagają osobie niepełnosprawnej intelektualnie znaleźć pracę i nauczyć się właściwego wykonywania powierzonych obowiązków.
Pracownik z niepełnosprawnością intelektualną powinien otrzymać konkretne zadania do wykonania. Należy też wyraźnie nakreślić mu hierarchię służbową. Powinien również otrzymać jasne instrukcje dotyczące czasu pracy, a także sposobów rozwiązywania sytuacji kryzysowych.
Stanowisko pracy powinno być tak przystosowane, aby równoważyło ograniczenia pracownika z niepełnosprawnością. Jego adaptacja polega nie tylko na dostosowaniu wykonywanych czynności do umiejętności konkretnej osoby, ale czasem także na wsparciu ze strony asystenta w miejscu pracy, przynajmniej na początku.
Gdzie osoby z niepełnosprawnością intelektualną znajdą pracę?
Pracownik z niepełnosprawnością intelektualną może wykonywać czynności nieskomplikowane i powtarzalne, np. związane z pakowaniem lub sortowaniem. Dobrym rozwiązaniem są proste prace biurowe, takie jak bindowanie, kserowanie lub niszczenie dokumentów, adresowanie korespondencji. Zawody dla osób niepełnosprawnych intelektualnie mogą być także powiązane z takimi działaniami jak produkcja gastronomiczna lub inna, stolarstwo, hodowla lub florystyka. Odpowiednie są również wszelkie prace pomocnicze, wykonywane pod kierunkiem drugiej osoby: przenoszenie i dostarczanie towarów w określone miejsce, układanie na półkach, sprzątanie, prace remontowo-budowlane, pomocnicze prace krawieckie, prace magazynowe. Oprócz prac fizycznych, osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą wykonywać prostsze prace na komputerze, typu: wpisywanie danych, przepisywanie, porządkowanie i archiwizowanie, sygnalizowanie nieprawidłowości i wiele innych.
W Zintegrowanym Systemie Kwalifikacji można znaleźć wiele kwalifikacji, które są związane np. z branżą gastronomiczną lub sprawowaniem opieki nad starszymi osobami. Dotyczą one m.in.: mycia, karmienia, przygotowywania mięsa do smażenia, pakowania posiłków, dostarczania ich, obróbka warzyw i owoców.
Zintegrowany System Kwalifikacji daje tym osobom możliwość zdobycia certyfikatu, który pozwoli im na otrzymanie pracy, w której będą czuły się naprawdę potrzebne.
