W nowej serii podcastów „Branża wczoraj dziś i jutro”, którą udostępniliśmy w kwietniu 2025 roku, zapraszamy do spojrzenia na ZSK z perspektywy różnych sektorów i branż polskiej gospodarki. Rozmawiamy m.in. z przedsiębiorcami, przedstawicielami uczelni i szkół kształcących w zawodach szkolnictwa branżowego.
Pytania dotyczą trendów, innowacji i wyzwań, z jakimi mierzą się przedsiębiorcy, kompetencji, jakie są niezbędne do pracy w danym zawodzie, kierunków kształcenia i dobrych praktyk wynikających ze współpracy edukacji i biznesu. Prezentujemy praktyczne rozwiązania, w tym kwalifikacje wolnorynkowe i sektorowe. Pokazujemy dobre praktyki w walidacji i opisach kwalifikacji. Rozmawiamy o sektorowych ramach kwalifikacji, które z założenia powstają w myśl zasady „branża dla branży” i uwzględniają specyfikę danego sektora oraz aktualne trendy i kierunki rozwoju.
Pierwsze dwa odcinki z serii podcastów „Branża wczoraj, dziś i jutro” dotyczą branży budowlanej. Rozmówcami są eksperci uczestniczący w pracach nad aktualizacją Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Budownictwa.
Gość podcastu: dr inż. Zofia Kozyra – kierownik Zespołu Ekspertów SRK Bud, adiunkt na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, członek Sektorowej Rady Kwalifikacji w Budownictwie.
Urszula Szulc: Sektor budownictwa jest szczególnym sektorem. Jaka jest Pani ocena zachodzących w nim zmian?
dr inż Zofia Kozyra: Sektor budownictwa, tak jak wszystkie inne sektory, zmienia się. Bardzo dużo dzieje się w zakresie cyfryzacji, zwłaszcza na etapach projektowania, przygotowywania inwestycji, ale też później – zarządzania tymi obiektami, które powstają. Bardzo dużą uwagę zwraca się teraz na tzw. zielone budownictwo czy zielone aspekty tych działań w budownictwie. Do tego wszystkie zmiany technologiczne, które zachodzą w innych branżach, też docierają do budownictwa, np. poprzez maszyny, które są coraz bardziej zautomatyzowane czy bardziej autonomiczne.
(…)
US: Zakładam, że jeżeli jest taki postęp technologiczny w sektorze, to z pewnością miało to swoje odzwierciedlenie w konstrukcji i w treści Sektorowej Ramy Kwalifikacji.
ZK: Przede wszystkim zmieniliśmy nieco układ, ponieważ minęło kilka lat od poprzedniej wersji…
US: Napisanej w 2017 roku?
ZK: Tak, a w 2019 roku włączonej do ZSK. W budownictwie dużo się zmieniło, no i się zmienia. W związku z tym staraliśmy się dodać takie zapisy, które na kilka lat do przodu będą aktualne.
US: A są uwzględnione zielone kompetencje? To teraz taki „modny” temat.
ZK: Tak, „modny”, a do tego ekologiczny i ekonomiczny. Coraz bardziej zwraca się uwagę na to, żeby oszczędzać źródła nieodnawialne i odzyskiwać materiały. I to wszystko staraliśmy się zawrzeć w tej Ramie.
(…)
US: W kontekście zachodzących zmian – czy w nowej wersji SRK Bud były one drastyczne, czy raczej kosmetyczne?
ZK: Kosmetyka to nie jest. Nie jest też drastycznie, bo sektor jest dosyć duży i zmiany wymagają dużych nakładów inwestycyjnych na oprzyrządowanie czy nabywanie urządzeń, maszyn do wprowadzania nowych technologii, ale też na dokształcanie ludzi. W tej chwili sektor cierpi też na braki kadrowe.
(…)
US: Czy SRK Bud może być użyteczna dla uczelni?
ZK: Może być użyteczna. Wprawdzie uczelnie czy szkoły branżowe mają swoje programy studiów, programy kształcenia, a w nich przygotowane efekty uczenia się, ale uczelnia – oprócz tego, że ma programy studiów, które zmieniają się nie tak często (…) – organizuje też studia podyplomowe, gdzie jak najbardziej mają zastosowanie SRK. Studia podyplomowe są dosyć krótkie, odpowiadają na bezpośrednie, aktualne potrzeby branży i mogą zostać przygotowane właśnie na bazie Sektorowej Ramy Kwalifikacji, gdzie się dobiera (czy będzie się dobierało) odpowiednie kwalifikacje, które zostaną zrealizowane w trakcie tego kształcenia, powiedzmy dwusemestralnego.
(…) Studia podyplomowe uzupełniają wykształcenie wyższe, czyli są po dyplomie co najmniej inżynierskim, a jednocześnie mogą być organizowane ad hoc, czyli nawet w ciągu roku można przygotować takie studia, jeśli jest na nie zapotrzebowanie. Na przykład zapotrzebowanie na dany podmiot Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad czy jakiejś innej instytucji, która potrzebuje podwyższyć kompetencje w swoim zespole czy w jakimś środowisku.
US: A czy SRK Bud może być użyteczna w szkołach kształcących w szkolnictwie branżowym?
ZK: Tak, jak najbardziej, bo oprócz tego, że jest program kształcenia, który realizuje minima programowe, to te osoby, które się tam uczą, mogą nabywać nieco szersze kompetencje. Poza tym, że skończą szkołę, mogą jeszcze dodatkowo uzyskać jakiś dodatkowy certyfikat czy właśnie takie poświadczenie, że nabyły kwalifikacje nieco innego rodzaju. (…)
Gość podcastu: dr inż. Krzysztof Falkowski – członek Zespołu Ekspertów SRK Bud, nauczyciel akademicki Politechniki Białostockiej, prezes zarządu firmy budowlanej MARK-BUD Investments Sp. z o.o., przewodniczący okręgowej komisji kwalifikacyjnej w Podlaskiej Okręgowej Izbie Inżynierów.
Prowadząca – Urszula Szulc, główna ekspertka ds. upowszechniania, Zespół ds. Systemu Kwalifikacji, IBE PIB
Urszula Szulc: Jest pan praktykiem, ma Pan szerokie i bogate doświadczenie i uczestniczył Pan w pracach zespołu ekspertów nad aktualizacją Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Budownictwa.
(…)
(…)
US: Czy kompetencje wskazane w SRK Bud są podobne także dla innych sektorów gospodarki, czy one są bardzo specyficzne dla budownictwa?
KF: W Sektorowej Ramie Kwalifikacji dla Budownictwa zdefiniowano ponad 1200 kompetencji w 8 wyznacznikach i te kompetencje były podzielone w zależności od stopnia skomplikowania czynności na poziomy od 2. do 8. Im wyższy poziom, tym bardziej zaawansowane, bardziej skomplikowane umiejętności czy bardziej zaawansowana wiedza jest wymagana.
(…)
W SRK Bud są kompetencje, na które ja szczególnie zwracałem uwagę, bo absolwenci czy szkół technicznych czy szkół wyższych, którzy będą uczestniczyć w realizacji inwestycji budowlanej, powinni mieć świadomość, że szczególnie ważna – oprócz bezpieczeństwa i oprócz użytkowalności tych obiektów – jest także trwałość. Trwałość, czyli żeby nie trzeba było zaraz wykonywać kosztownych remontów i kosztownych napraw. Żeby oszacować opłacalność inwestycji na podstawie nie tylko kosztów realizacji inwestycji, ale uwzględniać także koszty w trakcie okresu całego życia tego obiektu. Budowane mieszkania nie powinny wymagać częstych remontów, a lokatorzy nie powinni ponosić nadmiernych kosztów eksploatacyjnych. Podobnie jest z drogami czy z obiektami użyteczności publicznej. Dla przykładu, jeżeli mamy szkoły czy inne obiekty, to możemy tam zastosować elewacje trwałe, które nie wymagają odmalowywania co kilka lat czy innych napraw, a możemy zastosować takie, które są atrakcyjne cenowo w momencie realizacji, ale potem jest problem w trakcie użytkowania.
(…)
Inne kwestie, oprócz bezpieczeństwa, które w tej ramie się znalazły, a z mojego punktu widzenia są istotne, to umiejętności na etapie przygotowania produkcji. Przemysł czy firmy budowlane oczekują absolwentów, którzy nie tylko mają podstawy projektowania czy organizacji budowy i realizacji, ale także ofertowania. Bo dzisiaj jest bardzo trudno pozyskać kontrakty na rynku. Nie wystarczy mieć umiejętności realizacji tych kontraktów, ale trzeba umieć je pozyskiwać. I stąd ważne, żeby absolwenci potrafili wyceniać, potrafili analizować dokumentację, potrafili też szukać jakichś oszczędności i to – mam nadzieję – właśnie się pojawi w aktualizacji podstaw programowych na uczelniach czy w technikach.
(…)
US: Teraz lepiej rozumiem, czym tak naprawdę jest Sektorowa Rama Kwalifikacji i jak może z niej skorzystać przedsiębiorca. To jest po prostu tabela, która dzieli się na kolumny. Przedsiębiorca przegląda tę tabele i może znaleźć, gdzie akurat ma luki kompetencyjne, gdzie ma luki kadrowe, kogo należy przeszkolić. Dzięki temu może planować politykę kadrową, i nie tylko.
KF: Ja dla przedsiębiorcy widzę dwie ścieżki wyraźnych korzyści. Najbardziej istotna to aktualizacja podstaw programowych w procesie kształcenia, dzięki czemu absolwent będzie przygotowany do aktualnych potrzeb rynku. A druga – to, co pani teraz wspomniała. Pracodawca, jeśli będzie chciał zatrudnić pracownika na jakimś stanowisku, na przykład „majster budowy”, będzie mógł sobie z tej tabeli odczytać, że to będzie na przykład 5. poziom, na którym pracownik powinien umieć zorganizować teren budowy, określić proste warunki geotechniczne, wytyczyć budynek (czy znać zasady wytyczania tego budynku), znać podstawowe metody wzmacniania podłoża gruntowego czy technologie robót budowlanych – murowych, żelbetowych. Pracodawca będzie mógł wyspecyfikować, jakie umiejętności na tym stanowisku są oczekiwane w oparciu o ramy kompetencyjne. (…) Stanowisk pracy w budownictwie jest bardzo dużo. Są stanowiska typowo robotnicze, gdzie trzeba wykonywać poszczególne prace na niższym poziomie, i stanowiska nadzorcze. W SRK Bud firmy czy przedsiębiorstwa budowlane mają określone spójne wymagania dla poszczególnych stanowisk.
(..)
US: I w takim razie, powołując się na Pana, doświadczonego praktyka i eksperta w zakresie budownictwa, wypada mi polecić wszystkim przedsiębiorcom z sektora budowlanego korzystanie z Sektorowej Ramy Kwalifikacji.
#FunduszeUE
Główny ekspert ds. upowszechniania w Zespole ds. Kwalifikacji w Instytucie Badań Edukacyjnych – Państwowym Instytucie Badawczym. Związana z Instytutem od 2021 r. jako Inicjatorka i prowadząca działania mające na celu upowszechnianie Zintegrowanego Systemu Edukacji oraz realizowanych w IBE projektów, redaktorka prowadząca Kwartalnik ZSK i gospodyni podcastów o ZSK. Zaangażowana w projekty edukacyjne z zakresu edukacji finansowej. Doktorantka w Akademii WSB w Dąbrowie Górniczej.
