Urszula Szulc

ZSK 3/2025

O branży kosmicznej i bezpieczeństwie w kosmosie – podcast dla tych, którzy lubią spoglądać w niebo

Konstelacje satelitów, chmury śmieci kosmicznych, deorbitacja, a przede wszystkim cechy idealnego pracownika sektora kosmicznego – to wątki poruszane podczas rozmowy w jednym z podcastów z serii „Branża wczoraj, dziś i jutro”.

Gościem podcastu był Stanisław Kozłowski, prezes Cilium Engineering Sp. z o.o. Firma ta skupia się na projektowaniu, budowie i wdrażaniu naziemnych systemów obserwacyjnych przeznaczonych do obserwacji satelitów i śmieci kosmicznych, systemów zarządzania obserwatoriami astronomicznymi oraz systemów automatyki zaprojektowanych dla obserwatoriów astronomicznych.

Podcast prowadziła Urszula Szulc, główna ekspertka ds. upowszechniania w Zespole ds. Systemu Kwalifikacji, IBE PIB.

Zapraszamy do obejrzenia

Skrótowy zapis podcastu:

Urszula Szulc: Jesteśmy w Toruniu i nie jest to miejsce przypadkowe. W tym podcaście rozmawiamy o branży kosmicznej, a moim gościem jest pan Stanisław Kozłowski. Mówi pan o sobie: inżynier astronom. (…) Co to znaczy?

Stanisław Kozłowski: To znaczy, że zawsze interesowała mnie astronomia, (…) gwiazdy i to, co dzieje się na niebie. Wiedziałem, że aby się tym zajmować, trzeba posiąść podstawową wiedzę z zakresu inżynierii projektowania maszyn, urządzeń, programowania, ale też matematyki, fizyki, i dlatego takie połączenie.

US: Myślę, że takich osób, które marzą, patrzą w kosmos (…) i snują wizje, że chciałyby (…) pracować w tym sektorze, pewnie jest wiele. (…) Ale może zacznijmy od tego, czym w ogóle jest ta branża? (…) Nie zdawałam sobie sprawy, jak bardzo kosmos jest obecny w naszym codziennym życiu. (…) Kosmos to także satelity, GPS, który (…) był kiedyś czymś wyjątkowym, prawda? (…) A dzisiaj mam go w telefonie.

SK: Tak, zgadza się. Jest kilka takich klasycznych przykładów, gdzie materiałoznawstwo czy techniki materiałowe, które były rozwijane po to, żeby badać kosmos, wróciły na Ziemię i stały się bardzo powszechne (…). Bardzo ważnym elementem naszego życia w tej chwili jest możliwość korzystania z technologii kosmicznych na co dzień. (…) Jedną z nich jest nawigacja satelitarna, której wszyscy używamy (…) teraz w telefonie, w zegarku, w komputerze, wszędzie mamy odbiorniki GPS i bazuje na tej technologii już nie tylko nawigacja morska czy też lotnictwo i wojsko, ale także my jako cywile, którzy (…) każdego dnia poruszamy się w sposób bardzo swobodny po naszych miastach, po krajach, po całym świecie w zasadzie. (…) Ta infrastruktura, która jest w kosmosie na orbicie, jest infrastrukturą krytyczną z punktu widzenia funkcjonowania wielu gałęzi gospodarki, przemysłu czy też naszego codziennego życia. (…) Obszar, którym my się zajmujemy, to bezpieczeństwo kosmiczne, czyli zapewnienie w pewnym sensie dostępu do informacji na temat tego, co i gdzie w danym momencie znajduje się na orbicie, tak żeby nie było potencjalnych kolizji, a jeżeli wiemy, że one mogą nastąpić, żeby można było z wyprzedzeniem powiadomić o tym operatora, żeby mógł wykonać manewr tak, żeby do nich nie doszło. (…)

US: Pan właśnie zajmuje się monitorowaniem bezpieczeństwa w kosmosie i śledzeniem tych wszystkich obiektów, które mogłyby zagrażać satelitom (…).

SK: (…) Mamy na orbicie kilka miejsc, gdzie wysyła się satelity. (…) Satelitów aktywnych obecnie mamy około 12 000, a obiektów o rozmiarze powyżej 10 cm mamy około 50 000 (do tej wielkości obiekty są śledzone). (…) Jeżeli taki obiekt leci z prędkością 7 km/sekundę i na niskiej orbicie okołoziemskiej w coś uderzy, to łatwo sobie wyobrazić, że dochodzi do wyrzutu tych resztek po zderzeniu i każdy z tych elementów jest kolejnym śmieciem kosmicznym.

US: I one mogą stanowić zagrożenie nawet pomimo tego, że są takie małe?

SK: Tak, to wynika z ogromnej energii kinetycznej. Nawet jeżeli to jest coś wielkości piłeczki pingpongowej, a leci z prędkością 7 km/sekundę, to jest tak, jakby cały Toruń przeleciał w sekundę albo półtorej. Skala tych zjawisk może być dość katastrofalna, dlatego też zależy nam na tym, żeby te obiekty (…) śledzić i wykrywać potencjalne kolizje, (…) żeby im zapobiec, żeby nie powstawały kolejne chmury śmieci kosmicznych. Dbamy o to, żeby wiedzieć z dość dużą dokładnością, gdzie dany obiekt się znajduje i czy jemu coś grozi. Jeżeli są obiekty, śmieci kosmiczne, które są na kursie kolizyjnym (…), to wówczas (jeżeli jest to satelita aktywny, manewrowalny) on może zmienić swoją orbitę tak, żeby tej kolizji uniknąć. Uniknięcie kolizji ma taką konsekwencję, że nie powstanie więcej odłamków. Każdy odłamek jest potencjalnie kolejnym śmieciem kosmicznym, który trzeba by śledzić, i jest to niestety reakcja łańcuchowa. Bardzo istotne jest, aby dbać o to, żeby do kolizji nie dochodziło, żeby satelity kończyły swoją misję (czyli swój okres przydatności do użycia) w atmosferze ziemskiej, w sposób kontrolowany. To się nazywa zjawisko deorbitacji, kiedy taki satelita kończy swoje życie na orbicie i jest deorbitowany, spala się – w atmosferze ziemskiej nie powstają żadne odłamki.

(…).

US: Obecnie działa w Polsce w sektorze kosmicznym ok. 400 firm, które zatrudniają blisko 15 000 osób. Ta branża ma realne perspektywy… (…)

SK: Od 2012 roku Polska stała się członkiem Europejskiej Agencji Kosmicznej i rozpoczął się pięcioletni program (…) Polish Industry Incentive Scheme, w którym polscy przedsiębiorcy mogli nie tylko startować w otwartych przetargach ogłoszonych przez agencję, ale również proponować swoje rozwiązania. My też w takich programach braliśmy udział i wydaje mi się, że to był punkt zwrotny (…). Miało to ogromne znaczenie, ponieważ polscy inżynierowie, project managerowie nauczyli się tego, jak realizuje się projekty kosmiczne. (…) Dostęp do kontraktów Europejskiej Agencji Kosmicznej tak naprawdę otworzył ogromne możliwości, jeżeli chodzi o kontakty z innymi firmami w Europie, które zaczęły dostrzegać ogromny potencjał w Polsce. Nasze możliwości są niezwykle cenione wśród partnerów europejskich. Oczywiście są nadal duzi gracze, są ogromne firmy w Europie Zachodniej, które mają ogromny udział w przemyśle kosmiczno-europejskim. Natomiast są pewne obszary przemysłu kosmicznego, w którym Polska jest dość silna i między innymi jednym z nich jest SST, czyli ta świadomość sytuacyjna w przestrzeni kosmicznej – to, o czym rozmawialiśmy wcześniej.

(…)

US: Jakie cechy powinien mieć człowiek, który aplikuje bądź też już pracuje w branży kosmicznej?

SK: Z mojego punktu widzenia możemy wyróżnić dwa takie zestawy cech: jedne są to cechy stricte merytoryczne, czyli bardzo dobra znajomość matematyki, fizyki, szczególnie w tym obszarze, w którym my pracujemy. To pozwala na rozwiązywanie problemów w łatwy sposób. Powoduje, że taka osoba radzi sobie bez problemu z wyzwaniami, które mamy na co dzień. Drugi zestaw to jest jakaś pasja. Często jest tak, że trzeba walczyć z problemem wiele tygodni i bez pasji, bez takiego zaangażowania to jest dużo trudniejsze. (…) Oczywiście programowanie jest także niezbędne. Tak naprawdę interdyscyplinarność jest czymś, co chyba dobrze określa takiego kandydata, którego my poszukujemy i z którym nam się najlepiej pracuje. (…) Cenimy też osoby po technikach, które mają duże umiejętności techniczne. Bardzo ważna jest też znajomość języka angielskiego – to jest język, w którym pracujemy na co dzień. Biegła znajomość języka, umiejętność czytania dokumentacji technicznej, rozumienia tej dokumentacji, prowadzenia rozmów na skomplikowane tematy techniczne – to jest rzecz, która jest niezwykle istotna i potrzebna.

(…)

Podcast powstał z inspiracji konferencją „Trendy, innowacje i wyzwania w sektorze kosmicznym w województwie kujawsko-pomorskim”, zorganizowanej 27 maja 2025 r. w Toruniu.

Podcast zrealizowany przez Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy w ramach projektu „Wspieranie dalszego rozwoju Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Polsce (ZSK6)” (FERS.01.08-IP.05-0001/23) z dofinansowaniem z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego.

PODSUMOWANIE KONFERENCJI

Nagranie w związku z konferencją „Trendy, innowacje i wyzwania w sektorze kosmicznym w województwie kujawsko-pomorskim”, zorganizowanej 27 maja 2025 r. w Toruniu.

Konferencja zrealizowana przez Instytut Badań Edukacyjnych – Państwowy Instytut Badawczy w ramach projektu „Wspieranie dalszego rozwoju Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji w Polsce (ZSK6)” (FERS.01.08-IP.05-0001/23) z dofinansowaniem z Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego.